ΤΟ ΕΚΘΕΜΑ
Κουμάσα. 2700 - 2400 π.Χ.
Τα μαρμάρινα ειδώλια αποτελούν χαρακτηριστικά δημιουργήματα του Κυκλαδικού πολιτισμού της 3ης χιλιετίας π.Χ. Τα κυκλαδικού τύπου ειδώλια που έχουν βρεθεί στην Κρήτη, είτε εισηγμένα είτε τοπικές δημιουργίες με βάση τα κυκλαδικά πρότυπα, μαρτυρούν τις εκτεταμένες και πολύπλευρες επαφές που είχαν αναπτυχθεί ανάμεσα στις κοινότητες των δύο περιοχών. Το συγκεκριμένο ειδώλιο από την Κουμάσα στην περιοχή της Μεσαράς είναι εισηγμένο από τις Κυκλάδες. Εικονίζει όρθια γυμνή γυναικεία μορφή με τα χέρια διπλωμένα κάτω από το στήθος, ενώ η φουσκωμένη κοιλιά υποδηλώνει κατάσταση εγκυμοσύνης. Το στήθος, τα χέρια, τα δάκτυλα των ποδιών και τα γεννητικά όργανα δηλώνονται με εγχαράξεις. Επιπλέον, υπάρχουν δυσδιάκριτα ίχνη χρώματος στο πρόσωπο που υποδηλώνουν ότι τα μάτια και το στόμα ήταν σχεδιασμένα με χρώμα. Η πλειονότητα των ειδωλίων κυκλαδικού τύπου έχει βρεθεί σε νεκροταφεία της Πρωτομινωικής ΙΙ περιόδου, χρονολογούνται δηλαδή περίπου στα μέσα της 3ης χιλιετίας. Φαίνεται όμως ότι τα ειδώλια δεν είχαν αποκλειστικά ταφική χρήση και χρησιμοποιούνταν και πριν την εναπόθεσή τους στους τάφους. Πολλές θεωρίες έχουν διατυπωθεί για την ερμηνεία τους, όπως π.χ. ότι αποτελούσαν απεικονίσεις των ίδιων των νεκρών ή των συνοδών και των υπηρετών τους, ή προγονικών μορφών. Ιδιαίτερα πιθανή όμως είναι και η απόδοση συμβολικής ή και θρησκευτικής διάστασης στην ερμηνεία τους, ειδικότερα για ειδώλια όπως το συγκεκριμένο. Η φουσκωμένη κοιλιά, η έντονη απόδοση του στήθους και των γεννητικών οργάνων παραπέμπουν άμεσα στην έννοια της γονιμότητας. Είναι πιθανό τα ειδώλια αυτά να απεικονίζουν θεότητες ή λάτρεις και να συνδέονται με τελετές και γονιμικές λατρείες που αποτελούσαν κεντρικό στοιχείο στις θρησκείες των πρώιμων πολιτισμών της Μεσογείου.