Αρχαιολογικο Μουσειο Ηρακλειου

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου είναι ένα από τα παλαιότερα και πιο αξιόλογα μουσεία στην Ελλάδα και ένα από τα σημαντικότερα στην Ευρώπη. Τα εκθέματά του περιλαμβάνουν αντιπροσωπευτικά δείγματα από όλες τις περιόδους της κρητικής προϊστορίας και ιστορίας, που καλύπτουν περίπου 5.500 χρόνια, από τη Νεολιθική εποχή μέχρι τους Ρωμαϊκούς χρόνους. Κυρίαρχη θέση στις συλλογές του, ωστόσο, κατέχουν τα μοναδικά αριστουργήματα της Μινωικής τέχνης, την οποία μπορεί κανείς να θαυμάσει σε όλη της την εξέλιξη. Η συλλογή με τις Μινωικές αρχαιότητες είναι η σημαντικότερη στον κόσμο και το μουσείο δίκαια θεωρείται το κατεξοχήν μουσείο του Μινωικού πολιτισμού.

Βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και κατασκευάσθηκε σε τρεις φάσεις, από το 1935 ως το 1958, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Πάτροκλου Καραντινού. Στην ίδια θέση κατά τη διάρκεια της Βενετοκρατίας βρισκόταν η καθολική μονή του Αγίου Φραγκίσκου, που καταστράφηκε από σεισμό το 1856 και τα ερείπιά της είναι ορατά σήμερα στον κήπο του μουσείου.

Το κτήριο του Μουσείου αποτελεί σημαντικό δείγμα του μοντέρνου αρχιτεκτονικού κινήματος στην Ελλάδα. Οι χρωματισμοί και τα υλικά κατασκευής, όπως και τα πολύχρωμα φλεβωτά μάρμαρα, παραπέμπουν στις τοιχογραφικές μιμήσεις ορθομαρμαρώσεων των μινωικών ανακτόρων. Το κτήριο είναι διώροφο και διαθέτει εκτεταμένους εκθεσιακούς χώρους, αίθουσα οπτικοακουστικών μέσων και εργαστήρια. Στο Μουσείο λειτουργούν, επίσης, βεστιάριο, πωλητήριο εκμαγείων μισθωμένο από το τον Οργανισμό Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων και αναψυκτήριο στον κήπο.

Εκτός από τη μόνιμη έκθεση των συλλογών του, οργανώνει περιοδικές εκθέσεις, συμμετέχει σε εκθέσεις που περιοδεύουν στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, σχεδιάζει και υλοποιεί εκπαιδευτικά προγράμματα, συνεργάζεται με άλλους επιστημονικούς και ερευνητικούς φορείς και φιλοξενεί ποικίλες άλλες πολιτιστικές δραστηριότητες.

Δείτε το ενημερωτικό φυλλάδιο του Μουσείου σε όλες τις διαθέσιμες γλώσσες.

Ιστορια

Η πρώτη αρχαιολογική συλλογή δημιουργήθηκε στο Ηράκλειο το 1883, με πρωτοβουλία του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Ηρακλείου, ο οποίος, με πρόεδρο τον φιλάρχαιο γιατρό Ιωσήφ Χατζιδάκη, κατάφερε να εξασφαλίσει την εξουσιοδότηση της οθωμανικής κυβέρνησης για την ίδρυση της πρώτης «αρχαιολογικής υπηρεσίας». Η συλλογή στεγάσθηκε σε δύο δωμάτια στην αυλή της μητρόπολης του Αγίου Μηνά και μέχρι το 1900 εμπλουτίσθηκε με δωρεές φιλάρχαιων πολιτών, με εξαγορές αρχαίων αντικειμένων και με τα ευρήματα των πρώτων μικρών ανασκαφών και περισυλλογών. Το 1900, με την έναρξη των μεγάλων ανασκαφών στο νησί, περιέλαβε τα πρώτα σημαντικά ευρήματα, ενώ ταυτόχρονα παραχωρήθηκε στη νεοσύστατη Κρητική Πολιτεία. Τότε μεταστεγάσθηκε σε τμήμα του κτηρίου των Στρατώνων, της σημερινής Περιφέρειας Κρήτης, με τη φροντίδα των πρώτων Εφόρων Αρχαιοτήτων, Ιωσήφ Χατζιδάκη και Στέφανου Ξανθουδίδη.

Το 1904-1907 κατασκευάστηκε η πρώτη μουσειακή αίθουσα, σε σχέδια του αρχιτέκτονα W. Dörpfeld και του Γραμματέα της Αρχαιολογικής Εταιρείας Αθηνών, Παναγή Καββαδία, στη θέση όπου ήταν τα ερείπια της ονομαστής βενετικής μονής του Αγίου Φραγκίσκου, δίπλα στο Χουνκιάρ Τζαμί. Το 1908, μετά την προσθήκη μίας δεύτερης αίθουσας, ολοκληρώθηκε η μεταφορά των αρχαιοτήτων από τους Στρατώνες. Το 1912, το μικρό αυτό κτίσμα πήρε τη μορφή κλασικιστικού κτηρίου με την προσθήκη της δυτικής πτέρυγας. Το Μουσείο σταδιακά περιέλαβε τα ευρήματα των μεγάλων ανασκαφών που διεξάγονταν σε όλο το νησί από Έλληνες και ξένους ερευνητές.

Η δόμηση του σημερινού κτηρίου, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Πάτροκλου Καραντινού, ξεκίνησε το 1935 αλλά η έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου έθεσε σε μεγάλο κίνδυνο τις συλλογές και το πολύτιμο περιεχόμενο του μουσείου, το οποίο διασώθηκε χάρη στις προσπάθειες του Νικολάου Πλάτωνα. Υπό την εποπτεία του ξεκίνησαν το 1947 οι εργασίες για την αποκατάσταση του κτηρίου, την επανέκθεση και παρουσίαση των συλλογών και το 1952 το Μουσείο επαναλειτούργησε προβάλλοντας και πάλι τους ανεκτίμητους θησαυρούς του. Το 1962 το Μουσείο αγόρασε τη συλλογή του γιατρού Στυλιανού Γιαμαλάκη, η οποία εκτέθηκε στον όροφο. Το 1964 μια νέα πτέρυγα προστέθηκε στο κτήριο και η έκθεση ολοκληρώθηκε υπό την εποπτεία του εφόρου Στυλιανού Αλεξίου.

Το 2014, μετά την ολοκλήρωση εκτεταμένου προγράμματος κτηριακής ανακαίνισης και επανέκθεσης των συλλογών, που υλοποιήθηκε με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Μουσείο Ηρακλείου, ανανεωμένο και με σύγχρονη αισθητική, άνοιξε ξανά τις πύλες του για το κοινό.

Οργάνωση και Διοίκηση

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου (ΑΜΗ), που ιδρύθηκε με τις διατάξεις του ν. 5021/2023 (ΦΕΚ 31/A΄/15.02.2023), αποτελεί νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, το οποίο τελεί υπό την εποπτεία του Υπουργού Πολιτισμού. Σκοπός του είναι η μουσειακή λειτουργία στο πλαίσιο του Κώδικα νομοθεσίας για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς (ν. 4858/2021, ΦΕΚ 220/Α΄/19.11.2021) και της δημόσιας πολιτικής για την προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας.

Όργανα διοίκησης του ΑΜΗ είναι το επταμελές Διοικητικό Συμβούλιο (ΔΣ) και ο Γενικός Διευθυντής.

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

Το ΔΣ του ΑΜΗ είναι επταμελές και τα μέλη του διορίζονται για τριετή θητεία. Το ΔΣ του ΑΜΗ είναι αρμόδιο για την άσκηση της πολιτικής του Μουσείου στο πλαίσιο του Κώδικα νομοθεσίας για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς, της δημόσιας πολιτικής για την προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας, την οποία χαράσσει αποκλειστικά το ΥΠΠΟ.

Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου

Καθηγητής Ιωακείμ Γρυσπολάκης, τ. Πρύτανης και Ομότιμος Καθηγητής του Πολυτεχνείου Κρήτης

Αντιπρόεδρος  του Διοικητικού Συμβουλίου

Καθηγητής Κωνσταντίνος Αλκέτας Ουγγρίνης, Καθηγητής Αρχιτεκτονικής του Πολυτεχνείου Κρήτης

Μέλη Διοικητικού Συμβουλίου

Ευτύχης Βασιλάκης, Επιχειρηματίας

Καθηγητής Παναγιώτης Παρθένιος, Καθηγητής Αρχιτεκτονικής του Πολυτεχνείου Κρήτης

Πηνελόπη Μαυρουδή  - Ταβλαρίδου, Συντηρήτρια Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης

Δρ. Ελένη Παπαδοπούλου, Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Χανίων του Υπουργείου Πολιτισμού

Βασιλική Παπαγεωργίου, Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών του Υπουργείου Πολιτισμού

Σύμφωνα με:

- τον Ν. 5021/14-02-2023 (ΦΕΚ 31/Α΄/15-02-2023) -  Ιδρυτικός Νόμος Μουσείων Ν.Π.Δ.Δ.

- την αρ. 186760/13-04-2023 (ΦΕΚ 347/Υ.Ο.Δ.Δ./13-04-2023) Απόφαση: Κάλυψη μεταβατικά της θητείας του Προέδρου και του Αντιπροέδρου και διορισμός των λοιπών μελών του Διοικητικού Συμβουλίου του Ν.Π.Δ.Δ. με την επωνυμία «Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου».

- την αρ. 59184/12-02-2024 (ΦΕΚ 125/Υ.Ο.Δ.Δ./13-02-2024) Απόφαση: Τροποποίηση της υπ’ αρ. 186760/13-4-2023 απόφασης της Υπουργού Πολιτισμού «Κάλυψη μεταβατικά της θητείας του Προέδρου και του Αντιπροέδρου και διορισμός των λοιπών μελών του Διοικητικού Συμβουλίου του Ν.Π.Δ.Δ. με την επωνυμία ‘Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου’».

ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ

Ο Γενικός Διευθυντής σχεδιάζει τον επιστημονικό, ερευνητικό και διοικητικό προγραμματισμό του Μουσείου και μεριμνά για την υλοποίησή του, σύμφωνα με τους σκοπούς και την πολιτιστική και οικονομική πολιτική αυτού, στο πλαίσιο του Κώδικα νομοθεσίας για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς, της δημόσιας πολιτικής της χώρας για την προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας, την οποία χαράσσει αποκλειστικά το ΥΠΠΟ.

Γενική Διευθύντρια

Δρ. Στέλλα Χρυσουλάκη, Επίτιμη Έφορος Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού

Σύμφωνα με την αρ. 186796/13-04-2023 (ΦΕΚ 368/Υ.Ο.Δ.Δ./19-4-2023) Απόφαση: Διορισμός Γενικής Διευθύντριας του Ν.Π.Δ.Δ. με την επωνυμία «Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου».

ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΟΡΓΑΝΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΑΜΗ

Οι οργανικές μονάδες του ΑΜΗ συγκροτούνται σε Γενική Διεύθυνση, στην οποία υπάγονται οι ακόλουθες Διευθύνσεις, Τμήματα και Αυτοτελές Γραφείο, σύμφωνα με το ΠΔ 40/2024 (ΦΕΚ 122/Α΄/01.08.2024):

Διεύθυνση Συλλογών και Εκθέσεων (Δ1)

Η Διεύθυνση Συλλογών και Εκθέσεων (Δ1) είναι αρμόδια για:

α. τη φύλαξη, τεκμηρίωση, δημοσίευση, συντήρηση, καταγραφή, έρευνα, μελέτη και γενικά τη διαχείριση των συλλογών σύμφωνα με τις αρχές της σύγχρονης μουσειολογίας, καθώς και την έκθεση και προβολή στο κοινό των φυλασσόμενων σε αυτό πολιτιστικών αγαθών,

β. τον εμπλουτισμό των συλλογών του, που δεν αποτελούν μνημεία, μέσω αγορών, δωρεών, κληροδοσιών, καθώς και με κάθε άλλο νόμιμο τρόπο,

γ. τη συμμετοχή σε διεθνή και ευρωπαϊκά προγράμματα, τη διοργάνωση και συμμετοχή σε ημερίδες, συνέδρια, σεμινάρια,

δ. την αρχαιομετρική έρευνα των συλλογών, η οποία γίνεται με την ευθύνη των Τμημάτων Προϊστορικών Αρχαιοτήτων και Αρχαιοτήτων Ιστορικών Χρόνων και Συντήρησης Αρχαιοτήτων, Έργων Τέχνης και Αρχαιομετρίας.

Προϊστάμενος: Κατερίνα Αθανασάκη (E-mail: kathanasaki@culture.gr)

Υπαγόμενα Τμήματα

• Τμήμα Προϊστορικών Αρχαιοτήτων και Αρχαιοτήτων Ιστορικών Χρόνων
• Τμήμα Μουσειολογίας, Μουσειογραφίας και Εκθέσεων
• Τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων, Έργων Τέχνης και Αρχαιομετρίας

Διεύθυνση Διοικητικής, Οικονομικής και Τεχνικής Υποστήριξης (Δ2)

Η Διεύθυνση Διοικητικής, Οικονομικής και Τεχνικής Υποστήριξης (Δ2) είναι αρμόδια για:

α. τον σχεδιασμό και την υποστήριξη εφαρμογής όλων των διοικητικών, διαχειριστικών και οικονομικών διαδικασιών που απαιτούνται για τη λειτουργία του ΑΜΗ με τη χρήση σύγχρονης τεχνολογίας,

β. τα τεχνικά έργα και τη συντήρηση των πάσης φύσεως εγκαταστάσεων και κτιριακών υποδομών του Μουσείου και των εξωτερικών χώρων του,

γ. τη διαχείριση και συντήρηση του συνόλου των ηλεκτρονικών, ηλεκτρολογικών και μηχανολογικών συστημάτων του Μουσείου,

δ. την καλή λειτουργία και τον συντονισμό των Τμημάτων, τον ετήσιο προγραμματισμό των εργασιών, τον ποσοτικό και ποιοτικό έλεγχο του παραγόμενου έργου, την ενθάρρυνση του προσωπικού στη χρήση νέων τεχνολογιών και την εξασφάλιση του απαραίτητου για τον σκοπό αυτό εξοπλισμού, την παρουσίαση στο κοινό του απολογισμού των εργασιών σε ετήσια βάση.

Προϊστάμενος: Μαρία Κρασανάκη - Χρονάκη: (E-mail: mchronaki@culture.gr)

Υπαγόμενα Τμήματα

• Τμήμα Ανθρώπινου Δυναμικού και Διοικητικής Υποστήριξης
• Τμήμα Οικονομικής Διαχείρισης και Προμηθειών
• Τμήμα Τεχνικής Υποστήριξης και Κτιριακών Εγκαταστάσεων

Διεύθυνση Εκδόσεων και Ψηφιακών Εφαρμογών (Δ3)

Η Διεύθυνση Εκδόσεων και Ψηφιακών Εφαρμογών (Δ3) είναι αρμόδια για:

α. την έκδοση ενημερωτικών εντύπων του Μουσείου και την παραγωγή επιστημονικών εντύπων και ψηφιακών εκδόσεων,

β. την επιμέλεια για την επιστημονική και τεχνική αρτιότητα των εκδόσεων του Μουσείου,

γ. την προϊούσα αύξηση της χρήσης των ψηφιακών εκδόσεων και εφαρμογών, καθώς και την παραγωγή ειδικών εκπαιδευτικών εκδόσεων,

δ. την τήρηση αρχείων φωτογραφιών, διαφανειών και σχεδίων και ψηφιακών βιβλιοθηκών,

ε. την καλή λειτουργία, τον ετήσιο προγραμματισμό των εργασιών, τον ποσοτικό και ποιοτικό έλεγχο του παραγόμενου έργου, την ενθάρρυνση του προσωπικού στη χρήση νέων τεχνολογιών και την εξασφάλιση του απαραίτητου για τον σκοπό αυτό εξοπλισμού, την παρουσίαση στο κοινό του απολογισμού των εργασιών σε ετήσια βάση,

στ. την αξιοποίηση, αξιολόγηση και επέκταση των υποδομών πληροφορικής και επικοινωνιών, την εφαρμογή καινοτόμων μοντέλων καταγραφής και καταχώρισης στοιχείων, καθώς και την απλούστευση των επιστημονικών και διοικητικών διαδικασιών με τη χρήση Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνίας.

Προϊστάμενος: Δρ Στέλλα Μανδαλάκη (E-mail: smandalaki@culture.gr)

Υπαγόμενα Τμήματα

• Τμήμα Επιστημονικών Εκδόσεων και Βιβλιοθηκών
• Τμήμα Τεκμηρίωσης, Ψηφιακών Εφαρμογών και Αρχείων

Διεύθυνση Επικοινωνίας και Υποδοχής Επισκεπτών (Δ4)

Η Διεύθυνση Επικοινωνίας και Υποδοχής Επισκεπτών (Δ4) είναι αρμόδια για:

α. την προβολή του Μουσείου στην Ελλάδα και το εξωτερικό και τον σχεδιασμό, την εισήγηση και υλοποίηση των προγραμμάτων επικοινωνίας και προβολής,

β. τη διαχείριση των σχέσεων του Μουσείου με τον ηλεκτρονικό και έντυπο Τύπο, την οργάνωση συνεντεύξεων τύπου και τη μέριμνα για την επικοινωνία και τις σχέσεις του Μουσείου με τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης,

γ. τον συντονισμό της επικοινωνιακής πολιτικής, ώστε να επιτευχθεί η αύξηση της επισκεψιμότητας του Μουσείου, τη συμμετοχή των πολιτών και της εκπαιδευτικής κοινότητας σε πολιτιστικά δρώμενα και εκπαιδευτικά προγράμματα του Μουσείου,

δ. την εκπόνηση ενημερωτικών εντύπων,

ε. τη μέριμνα για τη δημιουργία μιας άρτιας και συνεχώς ενημερωμένης λειτουργίας της ιστοσελίδας του Μουσείου,

στ. τη μέριμνα για την ανάπτυξη της οργανικής ταυτότητας (brand) του Μουσείου και την εφαρμογή της,

ζ. τη διοργάνωση διαλέξεων, συνεδρίων, προβολών, παραστάσεων, συναυλιών, άλλων αφιερωμάτων καλλιτεχνικού ή επιστημονικού χαρακτήρα και λοιπών εκδηλώσεων, είτε στους χώρους του Μουσείου είτε και εκτός, καθώς και στο εξωτερικό, για την ευόδωση των σκοπών του Μουσείου,

η. τη διαχείριση αιτημάτων φορέων για την παραχώρηση ή ενοικίαση των κοινόχρηστων χώρων του Μουσείου, τον προγραμματισμό και τη συνολική εποπτεία των εκδηλώσεων,

θ. την εξυπηρέτηση των επισκεπτών και την παροχή κάθε δυνατής διευκόλυνσης για την όσο το δυνατόν πιο ομαλή και ικανοποιητική διαχείριση του χρόνου που περνούν στο Μουσείο,

ι. τη διαχείριση αιτημάτων για έκδοση άδειας κινηματογράφησης, βιντεοσκόπησης και φωτογράφισης σε συνεργασία με τα συναρμόδια Τμήματα,

ια. τη γνωστοποίηση των θέσεων του Μουσείου για κάθε ζήτημα που σχετίζεται με το έργο και την αποστολή του,

ιβ. την παρακολούθηση του οικονομικού και πολιτικού Τύπου, τη σχετική ενημέρωση των αρμόδιων οργάνων και οργανικών μονάδων του Μουσείου για θέματα που άπτονται των αρμοδιοτήτων του και τη μέριμνα για την απάντηση στα δημοσιεύματα,

ιγ. την εξυπηρέτηση των επισκεπτών του Μουσείου και τη λειτουργία των πωλητηρίων και του αναψυκτήριου του,

ιδ. την καλή λειτουργία και τον συντονισμό των Τμημάτων της, τον ετήσιο προγραμματισμό των εργασιών, τον ποσοτικό και ποιοτικό έλεγχο του παραγόμενου έργου, την ενθάρρυνση του προσωπικού στη χρήση νέων τεχνολογιών και την εξασφάλιση του απαραίτητου για τον σκοπό αυτό εξοπλισμού, την παρουσίαση στο κοινό του απολογισμού των εργασιών σε ετήσια βάση,

ιε. τον προγραμματισμό, τη διαχείριση ζητημάτων που προκύπτουν κατά την είσοδο, παραμονή και χρήση των οργανικών μονάδων του Μουσείου από τους επισκέπτες και τη συνεχή βελτίωση και ανάπτυξη των υπηρεσιών αυτών.

Προϊστάμενος: Δρ Δημήτρης Μυλωνάς (E-mail: dmylonas@culture.gr)

Υπαγόμενα Τμήματα

• Τμήμα Επικοινωνίας, Προβολής και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων
• Τμήμα Φύλαξης και Ασφάλειας Μουσείου

Αυτοτελές Γραφείο Νομικής Υποστήριξης

Το Αυτοτελές Γραφείο Νομικής Υποστήριξης, στο οποίο προΐσταται ο Νομικός Σύμβουλος, υπάγεται στον Πρόεδρο του ΔΣ του Μουσείου και έχει ως αποστολή τη συνολική νομική υποστήριξη των υπηρεσιών και της Διοίκησης του ΑΜΗ.