ΤΟ ΕΚΘΕΜΑ
Ιερό κορυφής Πετσοφά. 1900 - 1700 π.Χ.
Πήλινα ειδώλια μικρού μεγέθους που εικονίζουν άνδρες και γυναίκες ήταν πολύ συνηθισμένα αφιερώματα στα λεγόμενα «ιερά κορυφής», δηλαδή ιερά ιδρυμένα σε λόφους και βουνά που λειτούργησαν κατά την παλαιοανακτορική και νεοανακτορική περίοδο. Ένα τέτοιο ιερό υπήρχε και στον λόφο Πετσοφά στην Ανατολική Κρήτη, από όπου προέρχεται το συγκεκριμένο σύνολο. Ειδώλια ανδρών, γυναικών και ζώων, παραγωγικών και μη, όπως βόδια, πρόβατα, κουνάβια, αλλά και πτηνά, είχαν τοποθετηθεί στις σχισμές των βράχων του λόφου, ως αφιερώματα από τους μινωίτες που επιζητούσαν βοήθεια και προστασία από τις θεότητες για τους ίδιους και τα ζώα τους. Βρέθηκαν επίσης ομοιώματα ανθρώπινων μελών, μερικά εμφανώς πάσχοντα από κάποια ασθένεια, προφανώς αφιερώματα ασθενών που επιζητούσαν ίαση και ανακούφιση. Το ειδώλιο της όρθιας ανδρικής μορφής έχει τα χέρια λυγισμένα στο στήθος, σε μια στάση χαρακτηριστική που μάλλον υποδηλώνει δέηση προς τη θεότητα. Το πρόσωπο έχει σχηματιστεί αδρά πιέζοντας τον ωμό πηλό με τα δάχτυλα, ανώ ανάγλυφα αποδίδονται η κόμμωση και κάποιες λεπτομέρειες της ένδυσης, όπως ο αιδοιοθύλακας και το άκρο της δεμένης ζώνης με το εγχειρίδιο που στερεωνόταν στη ζώνη. Παρατηρούμε ότι παρά τη μικρή κλίμακα, το εγχειρίδιο αποδίδεται πιστά με ακρίβεια στις λεπτομέρειες, όπως φαίνεται στη λαβή και τα δύο καρφιά με τα οποία αυτή στερεωνόταν. Ήταν βαμμένο με καστανοκόκκινο χρώμα. Η γυναικεία μορφή έχει τα χέρια προτεταμένα και είναι ντυμένη εντυπωσιακά με στενή μπλούζα, ζώνη, μακριά φαρδιά φούστα και ψηλό καπέλο. Η κωδωνόσχημη φούστα, κοίλη στο εσωτερικό, λειτουργεί και ως βάση στήριξης για το ειδώλιο. Το ειδώλιο είναι βαμμένο μαύρο, ενώ λεπτομέρειες των ρούχων και του καπέλου έχουν αποδοθεί με λευκό και κόκκινο χρώμα. Στα γυναικεία ειδώλια αυτού του τύπου παρατηρούμε μια εντυπωσιακή ποικιλία στην απόδοση των χαρακτηριστικών της κεφαλής, και ιδιαίτερα στα καπέλα και τις κομμώσεις. Το πλήθος των ειδωλίων που εκτίθενται στις προθήκες του Μουσείου αποτελεί ένα μικρό μόνο μέρος των συνόλων που έχουν βρεθεί στα ιερά κορυφής της Κρήτης. Δίνουν όμως μια αντιπροσωπευτική και ιδιαίτερα ζωντανή εικόνα της λατρείας των πιστών, που προσέρχονταν μαζικά στις γιορτές που διοργανώνονταν στα ορεινά αυτά ιερά. Τα αφιερώματα αποτελούν μιαν άμεση, συγκινητική σχεδόν μαρτυρία για τις δοξασίες και τις ανάγκες τους, όπως συμβαίνει και με τα τάματα που αφιερώνουν στις μέρες μας οι πιστοί στις χριστιανικές εκκλησίες.