ΤΟ ΕΚΘΕΜΑ
Κνωσός, Ανάκτορο. 1650-1500 π.Χ.
Ένα έξοχο δείγμα της δεξιοτεχνίας και της φυσιοκρατικής τεχνοτροπίας των μινωιτών λιθοξόων αποτελεί το σκεύος σε μορφή κεφαλής λέαινας, κατασκευασμένο από λευκό, σχεδόν διάφανο ασβεστόλιθο. Τα μάτια και το ρύγχος του ζώου ήταν κατασκευασμένα από ένθετα χρωματιστά υλικά. Ο ανασκαφέας Sir Arthur Evans αναφέρει ότι μικρό κομμάτι κόκκινου ίασπι είχε διατηρηθεί στην άκρη της μύτης της λέαινας όταν βρέθηκε. Το σκεύος είναι ένα ρυτό, ένα τελετουργικό αγγείο που χρησίμευε για σπονδές και προσφορές υγρών αγαθών. Το ρυτό έχει στο πάνω μέρος του λαιμού οπή εισροής του υγρού και δύο οπές εκροής στη μύτη και το στόμα. Το ρυτό κατασκευάσθηκε κατά την περίοδο των Νέων Ανακτόρων, αλλά ίσως χρησιμοποιήθηκε και κατά την επόμενη περίοδο χρήσης του ανακτόρου. Φαίνεται ότι ήταν αποθηκευμένο μαζί με άλλα λίθινα σκεύη, τα περισσσότερα ρυτά, στο Δωμάτιο των Λίθινων Αγγείων του Κεντρικού Ιερού του ανακτόρου της Κνωσού ή στον όροφο πάνω από αυτό. Το συγκεκριμένο όμως ρυτό ξεχωρίζει λόγω της μορφής του, της αναπαράστασης δηλαδή της κεφαλής λέαινας. Παρόλο που στην Κρήτη από όσα γνωρίζουμε δεν υπήρχαν λιοντάρια, το εικονογραφικό θέμα ενσωματώθηκε νωρίς στο λεξιλόγιο της τέχνης της μινωικής εποχής, πολλές φορές σε συνδυασμό με ζώα της Κρητικής πανίδας αλλά και με άνδρες και γυναίκες. Φαίνεται ότι οι ιδιότητες του λιονταριού, ενός δυνατού αλλά και εξωτικού ταυτόχρονα ζώου, απέκτησαν συμβολική διάσταση και συνδέθηκαν με τον ιδεολογικό κόσμο των μινωιτών. Έτσι το λιοντάρι σε θρησκευτικό επίπεδο βρίσκει τη θέση του ανάμεσα στα ισχυρά σύμβολα της εποχής, ως προστάτης και συνοδός θεότητας, ενώ σε κοσμικό επίπεδο υποδηλώνει τη δύναμη της εξουσίας του ηγεμόνα ή την ανδρεία του πολεμιστή.