ΤΟ ΕΚΘΕΜΑ
Ναός των Αιγυπτιακών θεοτήτων, Γόρτυνα. 180- 190 μ.Χ.
Η ελληνιστική πλαστική του 3ου και 2ου αι. π.Χ. στην Κρήτη εκπροσωπείται από λίγα γνωστά έργα. Αντίθετα, στην επόμενη ρωμαϊκή εποχή, ο αριθμός των γλυπτών που παράγεται είναι μεγάλος. Κυριαρχούν οι αντιγραφές και οι αναπαραγωγές γνωστών κλασικών και ελληνιστικών έργων με σκοπό τα αντίγραφα αυτά να κοσμήσουν τους ναούς, τα δημόσια κτίρια και τις επαύλεις των εύπορων Ρωμαίων. Πρωτότυπα έργα είναι οι ανδριάντες και τα πορτραίτα των μελών των αυτοκρατορικών οικογενειών αλλά και τοπικών αξιωματούχων της ρωμαϊκής ηγετικής τάξης. Τα περισσότερα από αυτά έχουν βρεθεί στη Γόρτυνα, πρωτεύουσα της ρωμαϊκής Κρήτης και της Κυρηναϊκής. Από εκεί προέρχονται και τα αγάλματα της Ίσιδας-Περσεφόνης και του Σάραπι-Άδη, και συγκεκριμένα από τον Ναό των Αιγυπτιακών θεοτήτων. Το άγαλμα της Ίσιδας-Περσεφόνης διατηρείται σχεδόν ακέραιο, ενώ από το άγαλμα του Σάραπι- Άδη λείπει το δεξί χέρι, ενώ μεγάλο τμήμα του αριστερού χεριού και του σκήπτρου είναι συμπληρωμένα. Η θεά απεικονίζεται κατενώπιον να κρατάει στο δεξί της χέρι σείστρο. Στο αριστερό χέρι πιθανόν κρατούσε τους ιμάντες που συγκρατούσαν τον σκύλο Κέρβερο ή ένα καδόσχημο αγγείο. Το κεφάλι της καλύπτεται με μανδύα και φέρει δισκοειδές έμβλημα με το σύμβολο του ηλιακού δίσκου περιστοιχισμένου από δύο κέρατα. Ο Σάραπις-Άδης στέκεται και αυτός κατενώπιον. Στέφεται με το μόδιο, το μέτρο στάθμισης των σιτηρών, και στο αριστερό του χέρι κρατά το σκήπτρο της θεϊκής του εξουσίας. Στα δεξιά του στέκεται ο Κέρβερος, ο τρικέφαλος σκύλος-φύλακας του κάτω κόσμου. Η λατρεία των αιγυπτιακών θεοτήτων είναι επιβεβαιωμένη από αρκετές θέσεις του αρχαίου ελληνικού κόσμου και γίνεται αρκετά δημοφιλής κατά την Ελληνιστική Περίοδο. Η Ίσιδα εξασφάλιζε την αφθονία και τα υλικά αγαθά. Είναι η θεά της γονιμότητας που με το σείστρο της ρύθμιζε την άμπωτη και την παλίρροια του Νείλου. Ο Σάραπις θεωρείται δημιουργία της Πτολεμαϊκής Αιγύπτου και στη μορφή του συγχωνεύονται οι θεότητες Όσιρις, Άπις και Πλούτωνας. Ο Κέρβερος επιβεβαιώνει τη σύνδεση της λατρείας των συγκεκριμένων θεοτήτων με τον Κάτω Κόσμο και τους προσδίδει τον χθόνιο χαρακτήρα του μύθου του Άδη και της Περσεφόνης. Η συγχώνευση των ιδιοτήτων των αιγυπτιακών θεοτήτων Ίσιδας και Σάραπι με αυτές των ελληνικών Περσεφόνης και Πλούτωνα αποτελεί ένα φαινόμενο συγκρητισμού που παρατηρείται κατά την Ελληνιστική εποχή.