ΤΟ ΕΚΘΕΜΑ
Σπήλαιο Αρκαλοχωρίου. 1700-1450 π.Χ.
Αυτό το εντυπωσιακό και πολυάριθμο σύνολο βρέθηκε σε ένα μικρό σπήλαιο, στο χωριό Αρκαλοχώρι στην κεντρική Κρήτη. Ερευνήθηκε για πρώτη φορά το 1913 από τον Ιωσήφ Χατζιδάκη και 22 χρόνια αργότερα από τον Σπυρίδωνα Μαρινάτο και τον Νικόλαο Πλάτωνα. Πρόκειται για το μεγαλύτερο ίσως σύνολο μεταλλικών αντικειμένων που έχει βρεθεί στη μινωική Κρήτη και περιλαμβάνει χάλκινα ξίφη και εγχειρίδια, τάλαντα χαλκού, χάλκινους, χρυσούς και ασημένιους διπλούς πελέκεις διαφόρων μεγεθών, και ελάσματα από χρυσό. Παρατηρώντας τα μακριά χάλκινα ξίφη, βλέπουμε ότι τα περισσότερα έχουν λεπτή λεπίδα, η οποία ενισχύεται με κεντρική νεύρωση, που απολήγει σε στρογγυλεμένους ώμους με γλωσσίδα για την πρόσφυση της λαβής, χωρίς όμως τις οπές που χρειάζονταν για την πρόσδεση της λαβής στη λεπίδα. Τα σωζόμενα παραδείγματα αυτού του τύπου ξίφους έφεραν εντυπωσιακές λαβές από πολύτιμα υλικά, κάτι όμως που λείπει από τα ξίφη του Αρκαλοχωρίου. Η απουσία της λαβής, σε συνδυασμό με τη λεπτή λεπίδα, είναι στοιχεία που υποδηλώνουν ότι τα συγκεκριμένα ξίφη δεν ήταν χρηστικά αλλά ίσως αποτελούσαν αναθήματα, αφιερώματα δηλαδή σε κάποιο ιερό. Το ίδιο μάλλον ισχύει και για τα περισσότερα αντικείμενα του συνόλου, όπως για παράδειγμα για τους λεπτούς διπλούς πελέκεις, κομψοτεχνήματα από χαλκό, άργυρο και χρυσό, οι οποίοι ασφαλώς έχουν συμβολικό χαρακτήρα. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει ο ενεπίγραφος διπλός πέλεκυς που φέρει εγχάρακτα σημεία της Ιερογλυφικής γραφής. Η ερμηνεία της απόθεσης τόσων πολλών λατρευτικών ή αναθηματικών αντικειμένων σε ένα μικρό σπήλαιο δεν είναι εύκολη. Καθώς τα μέταλλα ως πρώτη ύλη εισάγονταν στην Κρήτη, ίσως τα πολύτιμα αυτά αντικείμενα αποκρύφτηκαν ή καταχώθηκαν σκόπιμα στο σπήλαιο με σκοπό να προφυλαχθούν από κάποιον κίνδυνο και στη συνέχεια δεν στάθηκε δυνατή η ανάκτησή τους. Ίσως πάλι το σύνολο να αποτελείται από αφιερώματα σε χώρο λατρείας κάποιας πολεμικής θεότητας, καθώς τα περισσότερα αντικείμενα είναι όπλα. Τέλος, η ανεύρεση κομματιών χαλκού υποδεικνύει ότι ίσως στον περιβάλλοντα χώρο υπήρχε και εργαστήριο χαλκουργών.