ΤΟ ΕΚΘΕΜΑ
Απολλωνία /Αγία Πελαγία. περ. 500 π.Χ.
Οι δύο χάλκινοι λέβητες βρέθηκαν σε ανασκαφή στην περιοχή της Αγίας Πελαγίας, μέσα σε ορθογώνιο λάκκο πρόχειρα ανοιγμένο στον μαλακό βράχο. Ο λάκκος καλυπτόταν με λίθινη πλάκα, που πατούσε σε περιχείλωμα. Η πλάκα έφερε δύο κυκλικά ανοίγματα που αντιστοιχούσαν στο κέντρο των λεβήτων, σφραγισμένα με λίθινα επίσης πώματα. Η προσθαφαίρεσή τους με ιμάντες επέτρεπε την τοποθέτηση και ασφάλιση στους λέβητες πολύτιμων αντικειμένων, με τη μορφή αναθημάτων, νομισμάτων, αλλά και επίσημων εγγράφων χαραγμένων σε χάλκινες πλάκες. Πρόκειται για μια πρακτική που εφαρμοζόταν για τα θησαυροφυλάκια ναών ή πόλεων, γνωστά και από άλλες παρόμοιες περιπτώσεις στον ελληνικό κόσμο, και αναφέρονται στις πηγές ως «κλαγκτοί θησαυροί», δηλαδή κλειδωμένοι. Στην προκειμένη περίπτωση, τα πολύτιμα αντικείμενα αποτελούσαν περιουσία του παρακείμενου ναού του επώνυμου θεού της πόλης Απόλλωνα, όπως συνάγεται από την αναθηματική επιγραφή “ο Θάλιος αφιέρωσε (τον λέβητα) στον Απόλλωνα”, που φέρει ένας από τους λέβητες στην εσωτερική επιφάνεια του χείλους, σε αλφάβητο που θυμίζει το αιγινητικό της Δυτικής Κρήτης. Παρά τη συντομία της, η επιγραφή επιτρέπει τον συσχετισμό με ένα ιερό του θεού, από το οποίο δεν έχουν εντοπιστεί αρχιτεκτονικά κατάλοιπα, και διευκολύνει την ταύτιση του ανασκαμμένου οικισμού στη θέση της Αγίας Πελαγίας με τη γνωστή από επιγραφές, νομίσματα και ιστορικές μαρτυρίες πόλη της “Ἀπολλωνίας πρός Κνωσῷ”.