ΤΟ ΕΚΘΕΜΑ
Γάζι, Μπαΐρια. 1300-1200 π.Χ.
Τα πήλινα είδωλα που ανήκουν στον τύπο της λεγόμενης «θεάς με υψωμένα χέρια» χαρακτηρίζονται από την τυποποιημένη χειρονομία ύψωσης των χεριών και τα διάφορα θρησκευτικά σύμβολα που φέρουν στο κεφάλι.Η μορφή είναι πολύ σχηματοποιημένη, με μακρύ ένδυμα που αποδίδεται σαν κύλινδρος, και έχει ανασηκωμένα τα δύο της χέρια σε χειρονομία που ίσως δηλώνει δέηση, χαιρετισμό ή ευλογία. Στο σώμα δεν αποδίδονται ιδιαίτερες λεπτομέρειες, με εξαίρεση το μικρό κωνικό στήθος και ένα απλό κόσμημα στον λαιμό. Αντίθετα, έμφαση δίνεται στο πλάσιμο του προσώπου με την έντονη απόδοση των χαρακτηριστικών, που θυμίζει προσωπείο. Τα είδωλα αυτά έχουν βρεθεί στα κοινοτικά ιερά των οικισμών της μετανακτορικής Κρήτης του 13ου αι. π.Χ. και θεωρείται ότι απεικονίζουν γυναικείες θεότητες. Το συγκεκριμένο σώζεται ακέραιο και είναι γνωστό ως η “Θεά των Μηκώνων”. Βρέθηκε τυχαία σε αμπελώνα στο Γάζι και οδήγησε στην ανασκαφή του χώρου, όπου ανακαλύφθηκε ιερό με συνολικά πέντε είδωλα θεοτήτων με υψωμένα χέρια και άλλα τελετουργικά αντικείμενα. Το όνομα του ειδώλου οφείλεται στα ομοιώματα καρπών της “μήκωνος της υπνοφόρου”, δηλαδή της παπαρούνας, που κοσμούν τη στεφάνη που φέρει στο κεφάλι. Καθώς από το φυτό αυτό παράγεται το όπιο, παραισθησιογόνο γνωστό για τις κατασταλτικές και ιαματικές του ιδιότητες, είναι πιθανόν να αποτελούσε σύμβολο συγκεκριμένης θεότητας με θεραπευτικές και καταπραϋντικές δυνάμεις.