ΤΟ ΕΚΘΕΜΑ
Αγία Πελαγία. 450-425 π.Χ.
Προς τα τέλη του 6ου αι. εμφανίζονται στην Κρήτη ανάγλυφες επιτύμβιες στήλες για τη σήμανση των τάφων των νεκρών, στα πρότυπα των αντίστοιχων αττικών στηλών. Η μαρμάρινη επιτύμβια στήλη με τον νεαρό τοξότη φέρει αετωματική επίστεψη και ακόσμητα, γωνιακά ακρωτήρια. Εικονίζεται σε βαθύ ανάγλυφο γυμνός νέος, προφανώς ο νεκρός, με ελαφρά σκυμμένο το κεφάλι προς τα εμπρός, με πρόσωπο αυστηρό, γεμάτο με συγκρατημένη θλίψη. Στην πλάτη φέρει φαρέτρα για τα βέλη, κρεμασμένη από ιμάντες, που αποδίδονταν με χρώμα, το οποίο σήμερα δεν διατηρείται. Η φαρέτρα έχει το κάλυμμα κλειστό, είναι δηλαδή συμβολικά ανενεργή λόγω θανάτου. Το θέμα της απεικόνισης του νέου ως τοξότη, είτε στο κυνήγι είτε στον πόλεμο, προφανώς λειτουργεί εξιδανικευτικά ως μέσο για την προβολή της ανδρείας και της αρετής του νεκρού νέου. Πέραν από την αισθητική αξία του έργου, η στήλη αποτελεί σημαντικό εύρημα, καθώς η γλυπτική των κλασικών χρόνων του 5ου και 4ου αι. στην Κρήτη αντιπροσωπεύεται από σχετικά λίγα έργα. Αυτά είναι κυρίως ανάγλυφα και επιτύμβιες στήλες, με αττικές και κυκλαδικές επιδράσεις, όπως και η συγκεκριμένη με τον νεαρό τοξότη.