ΤΟ ΕΚΘΕΜΑ
Τεκές Κνωσού. 9ος αι. π.Χ.
Μικρές πλίνθοι, ράβδοι και φύλλο χρυσού, μέρος προνομισματικού θησαυρού ο οποίος περιλάμβανε επιπλέον ακέραια κοσμήματα και μέρη άλλων από χρυσό, άργυρο, κεχριμπάρι, ορεία κρύσταλλο, ελεφαντοστό, φαγεντιανή, ελεφαντόδοντο και γυαλί (τα κοσμήματα εκτίθενται στην αίθουσα ΧΙΧ, προθήκη 187). Όλα αυτά τα πολύτιμα αντικείμενα είχαν μοιραστεί σε δύο απλά, πήλινα αγγεία κρυμμένα στο δάπεδο αμέσως μετά το κατώφλι ενός θολωτού τάφου υστερομινωικών χρόνων του 13ου-12ου αι. π.Χ. στο βόρειο νεκροταφείο της Κνωσού, σε δεύτερη χρήση στα πρωτογεωμετρικά και γεωμετρικά χρόνια. Θεωρήθηκε αρχικά ως το απόθεμα ενός τεχνίτη που είχε ισχυρούς δεσμούς καταγωγής ή μαθητείας με την Ανατολή, καθώς εκεί τέτοιοι αποθησαυρισμοί στον 9ο αιώνα αλλά και αργότερα είναι κοινοί. Πειστικότερη θεωρείται πλέον η αναγνώριση του συνόλου ως απόκρυψη των πολύτιμων αντικειμένων, πιθανώς μπροστά σε κάποιο κίνδυνο, από μια κνωσιακή οικογένεια της ανώτερης τάξης. Αυτή θα είχε την ευχέρεια να κατέχει και να διαχειρίζεται χρυσό, άργυρο και άλλα πολύτιμα εισηγμένα υλικά, με τη μορφή πρώτης ύλης αλλά και με τη μορφή τοπικά κατασκευασμένων κοσμημάτων. Σε κάθε περίπτωση, τα ζυγίσιμα σχήματα και μεγέθη των ράβδων και πλίνθων πολύτιμου μετάλλου μπορούν να θεωρηθούν ένα προστάδιο της εφεύρεσης των νομισμάτων, γι’ αυτό και το σύνολο ονομάζεται προνομισματικός θησαυρός. Για τους Κρήτες της εποχής ήταν μια προετοιμασία για την εγχρήματη οικονομία. Για την ώρα, είναι το μόνο σύνολο αυτού του είδους από την Κρήτη, με μοναδικό παράλληλο στον αιγαιακό χώρο από την Ερέτρια της Εύβοιας.